there is no alternative
Ο κύβος ερρίφθη. Η μάχη ξεκίνησε. Με το νέο νόμο πλαίσιο Διαμαντοπούλου – Γεωργιάδη οι ίδιοι ρόλοι που επιβάλλονται στην εργασία, στον πολιτισμό και στις κοινωνικές σχέσεις έρχονται να επιβληθούν και στην παιδεία. Το πανεπιστήμιο ως επιχείρηση, ο φοιτητής ως αυριανός άνεργος ή υποθηκευμένος εργαζόμενος, ο καθηγητής ως υπάλληλος, η γνώση ως εμπορικό προϊόν είναι το πνεύμα της νέας καθολικής επίθεσης. Το ίδιο σκεπτικό που προωθεί τις ελεύθερες αθρόες απολύσεις και καταργεί τις συλλογικές συμβάσεις επιτάσσει την εκδίωξη φοιτητών από το πανεπιστήμιο. Η πανεπιστημιακή έρευνα και τα πτυχία γίνονται εμπόρευμα όπως ακριβώς και η υγεία, το άσυλο καταργείται, οι σπουδές εντατικοποιούνται αντίστοιχα με την επιβολή ελαστικού ωραρίου και η γνώση γίνεται ακριβό προϊόν όπως και η ασφάλιση. Δηλαδή, η επίθεση του συστήματος στα κεκτημένα στην εκπαίδευση είναι η πιστή εφαρμογή όσων ο καπιταλισμός πρεσβεύει: επιχειρηματικοποίηση, εμπορευματοποίηση, κερδοσκοπία, καταστολή.
Κυβέρνηση, τρόικα και οικονομικές ελίτ, χέρι – χέρι με την ακροδεξιά πολυκατοικία τους, μας προειδοποιούν πως στην εποχή του μνημονίου το «παιχνίδι» έχει τελειώσει. Μας ζητάνε να δεχτούμε αδιαμαρτύρητα τη διαδικασία αγοραιοποίησης και επιχειρηματικοποίησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, την εντατικοποίηση των σπουδών μας, τη μετακύλιση σ’ εμάς τους ίδιους του κόστους αναπαραγωγής μας ως εργασιακού δυναμικού, την υποθήκευση για μια ζωή της εργατικής μας ζωτικότητας. Μας ζητάει να συναινέσουμε στην κατάργηση του ασύλου και την καταστολή των αγώνων μας. Μας ζητάει να είμαστε ευέλικτοι, απασχολήσιμοι, ημιαπασχολήσιμοι, εκ περιτροπής απασχολήσιμοι. Μας ζητάει να είμαστε δια βίου εκπαιδεύσιμοι, καταρτίσιμοι, επανακαταρτίσιμοι και αξιολογήσιμοι. Μας ζητάει να είμαστε παραγωγικοί, υπάκουοι και πειθαρχημένοι. Μας ζήτησε να χάσουμε την αξιοπρέπειά μας.
Όψεις της ταξικής αναδιάρθρωσης του Πανεπιστημίου
[πιστωτικές μονάδες]
Με τις πιστωτικές μονάδες ένα πτυχίο λόγου χάρη Μηχανικού θα μπορούσε να «αξίζει» 300 μονάδες, ένα πτυχίο δασκάλου 250 και ενός γιατρού 400. Ποια είναι, όμως, η υλική κοινωνική αναγκαιότητα που επιβάλει μια τέτοια σύγκριση; Η αναγωγή μιας συνολικής γνώσης σε ένα αόριστο γενικό ισοδύναμο (πιστωτική μονάδα) έχει το ιδεολογικό της αντίστοιχο στην καπιταλιστική υπαγωγή όλων των αξιών στο γενικό χρηματικό ισοδύναμο και μέσο αυτού την καθυπόταξη τους στο πεδίο της χρηματικής οικονομίας. Οι πιστωτικές μονάδες αποτελούν την ιδεολογική, πολιτική και νομική προσπάθεια των πολιτικών και οικονομικών ελίτ να ανακατασκευάσουν το σύνολο των κοινωνικών σημασιών και όρων της εκπαίδευσης σε έννομες και ποσοτικοποιημένες σχέσεις ποιότητας κατά τα πρότυπα της εμπορικής συναλλαγής.
[φοιτητικά δάνεια]
Πόσο λοιπόν κοστίζει η διδακτική μονάδα; Η απάντηση για τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ έχει δοθεί εδώ και δεκαετίες σε Ηνωμένες Πολιτείες (το ύψος των φοιτητικών δανείων έχει ξεπεράσει αυτό των καταναλωτικών) και πρόσφατα στη Βρετανία (τριπλασιασμός διδάκτρων και ταυτόχρονη είσοδος φοιτητικών δανείων). Η περιβόητη σύγκλιση του πανεπιστημίου με την αγορά εργασίας γίνεται μέσω της υποθήκευσης του ίδιου του εργατικού χρόνου. Ο φοιτητής μέσω του δανείου υποθηκεύει το εργασιακό του μέλλον στο εργοστάσιο της καπιταλιστικής μηχανής. Η μοίρα του εξατομικεύεται, ζωή και ζωτικός χρόνος υποθηκεύονται. Οι ίδιες μορφές εξάρτησης ενός αδηφάγου καπιταλισμού, ίδιον της σημερινής του κρίσης, που στο ηρωικό του φινάλε τρώει όπως ο Κρόνος τα παιδία του, επιβάλλονται τώρα και στην εκπαίδευση.
[άσυλο]
Με το νέο νόμο το άσυλο καταργείται και ρητά. Η αδιέξοδη συζήτηση περί «ελεύθερης διακίνησης των ιδεών» και «προστασίας του αυτοδιοίκητου» στην οποία είχε στο παρελθόν εμπλακεί και η αριστερά δεν έχει κανένα απολύτως νόημα καθώς απονεκρώνει το άσυλο από τις ίδιες τις ιστορικές και κοινωνικές του αναφορές. Για εμάς, όμως, το άσυλο δεν είναι νομικό αλλά πολιτικό ζήτημα, δεν είναι φιλοδώρημα του κράτους αλλά κοινωνική κατάκτηση. Το άσυλο κατοχυρώνει ό,τι η εξουσία αρνείται. Στην Ελλάδα σηματοδοτήθηκε από την αντικαθεστωτική δράση, από την αμφισβήτηση και το δικαίωμα στην αντίσταση.
Το άσυλο αποκτά πραγματικό νόημα μόνο όταν ξαναγυρνά στον πυρήνα της πρωταρχικής του σημασιοδότησης. Νοηματοδοτείται μέσα από την αμφισβήτηση που αναστρέφει την πορεία αναπαραγωγής του συστήματος εκμετάλλευσης, μέσα από τη σύγκρουση και τη δημιουργία ρηγμάτων στο μονόδρομο του κεφαλαίου, μέσα από το άνοιγμα που κάνει στους καταπιεσμένους καταστρέφοντας τη συντεχνιακή λογική, μέσα από την ανατροπή του συστήματος διδασκαλίας ως διδασκαλία του συστήματος, μέσα από την ανακάλυψη της τοξικότητας του ίδιου του περιεχομένου της γνώσης, μέσα από το μπλοκάρισμα των ερευνητικών προγραμμάτων. Το άσυλο δεν εξαντλείται σε προβλέψιμες θεαματικές πρακτικές, κάνοντας οτιδήποτε και οποτεδήποτε πλήττοντας σοβαρά τη συνέπειά του ανάμεσα σε λόγια και έργα. Μόνο τότε το άσυλο γίνεται το μέτρο σύγκλισης της κοινωνίας με το πανεπιστήμιο: ένας αληθινά δημόσιος χώρος. Μόνο τότε ανήκει στο λαό και όχι στο κράτος και το κεφάλαιο.
Ο δρόμος περνάει από το «16»
Η πρόσφατη εμπειρία μας από το φοιτητικό κίνημα ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16 έδειξε ξεκάθαρα ότι καμιά διαδικασία και καμιά μορφή αγώνα δεν είναι αποτελεσματικότερη της αμεσοδημοκρατικής. Κανένας μηχανισμός κόμματος ή εκπροσώπησης δεν κατάφερε να παράγει ποιοτικότερες, μαζικότερες και αποφασιστικότερες δράσεις. Αντίθετα, η ριζοσπαστικοποίηση και η υιοθέτηση προωθημένων μορφών πάλης σκόνταψε πολλές φορές στα κομματικά κανάλια και χειραγωγήσεις, στην ανάγκη κάποιων να έχουν τον κόσμο τους στοιχισμένο πίσω από λογικές παραταξιακών μηχανισμών.
Η ανάπτυξη τεράστιων κινημάτων που συγκρούονται με το κράτος και η απουσία ισχυρών κομματικών μηχανισμών που τα καθοδηγούν είναι ιστορική ταυτολογία. Το ένα προϋποθέτει το άλλο. Όταν συμβεί το σπάνιο φαινόμενο να συνυπάρχει η κοινωνική εξέγερση και ένα ισχυρό «επαναστατικό» κόμμα, η ιστορία αποδεικνύει ότι ο κόσμος είναι πολύ μικρός για να τα χωρέσει και τα δύο. Ή το ένα ή το άλλο είναι καταδικασμένο σε υποχώρηση.
Αντιστροφή προοπτικής [ούτε κρατικό, ούτε ιδιωτικό]
Το φοιτητικό κίνημα από κίνημα αντίστασης στην αναδιαρθρωτική πολιτική οφείλει να κινηθεί σε μία κατεύθυνση επιθετικής ανασυγκρότησης και να αντεπιτεθεί στην επιχειρηματικοποίηση της έρευνας και της σκέψης και στα αστικά ιδεολογήματα του επιστημονισμού (που προτάσσει τη δήθεν αξιολογική ουδετερότητα της επιστήμης έναντι όλων των άλλων αφηγήσεων), της αξιολόγησης-ανταποδοτικότητας (που αντιμετωπίζει τη γνώση ως παραγόμενο εμπορικό προϊόν), της αξιοκρατίας (μιας έννοιας που ποτέ δεν ορίζεται, υποκρύπτοντας τα βαθιά ταξικά χαρακτηριστικά του υπάρχοντος συστήματος εκμετάλλευσης). Οφείλουμε, επίσης, να μην πέσουμε στην παγίδα υπεράσπισης της υπάρχουσας κατάστασης. Δεν μπορούμε να καταφεύγουμε σε προηγούμενα μοντέλα «κοινωνικού συμβολαίου», τα οποία έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Πρέπει να ξεφύγουμε από μια ρητορική στο πλαίσιο της οποίας, συστηματικά και απ’ όλες τις πλευρές, το δημόσιο ταυτίζεται με το κρατικό. Όλοι θα πρέπει να θυμόμαστε ότι δημόσιο σημαίνει εκείνο που είναι από παντού ορατό και διαφανές, στο οποίο έχουν οι πάντες πρόσβαση και το οποίο ελέγχεται συλλογικά από τη βάση μιας πολιτικής κοινότητας. Δηλαδή αρνείται κάθε κρατική ή ιδιωτική εργολαβία. Οι κρατικοί εκπαιδευτικοί μηχανισμοί, αντίθετα, είναι οι κληρονόμοι ενός εκκλησιαστικού συγκεντρωτισμού, του οποίου τα δικαιώματα εκχωρήθηκαν σταδιακά στο αστικό κράτος. Κάτω από το σιδερένιο χέρι του κρατικού δεσποτισμού κρύβονται τα ίδια εκείνα μακριά πλοκάμια του ιδιωτικού συμφέροντος. Έτσι κατά τρόπο τραγικό και ειρωνικό μαζί, αν δημόσιο σημαίνει κρατικό, αυτό είναι ταυτόσημο με την ίδια τη σφαίρα των ιδιωτικών συμφερόντων. Μέσα στο περιβάλλον την πλέον βαθιάς κρίσης τα συμφέροντα κράτους και αγοράς ταυτίζονται απροκάλυπτα δομώντας τις μορφές του σύγχρονου κρατικο-καπιταλιστικού ολοκληρωτισμού. Κράτος και Αγορά, σήμερα παρά ποτέ, δεν είναι παρά οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Το παιχνίδι είναι πια στη δική μας πλευρά
Ζητούμενα για το φοιτητικό κίνημα είναι ν’ αρχίσει να αμφισβητεί τις ήδη υπάρχουσες δομές, το τι διδασκόμαστε, γιατί, από ποιόν και με ποια διαδικασία. Δηλαδή τα πάντα. Οφείλουμε να κινηθούμε σε μια κατεύθυνση αμφισβήτησης δομικών στοιχείων του εκπαιδευτικού μηχανισμού, να προβληματιστούμε πάνω στη φύση του Πανεπιστημίου, να δούμε τη σχέση γνώσης και εξουσίας. Να στοχαστούμε πάνω στην «ορθολογικότητα» και την «ουδετερότητα» της παρεχόμενης επιστημονικής γνώσης. Αμφισβητώντας τη διαχωρισμένη γνώση και τον καπιταλιστικό καταμερισμό της εργασίας μπορούμε να δούμε την εκπαίδευση ως ιδεολογικό μηχανισμό του καθεστώτος και να αποδομήσουμε το ρόλο της. Η αμφισβήτηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας συνιστά αναγκαία συνθήκη για να μπορέσουμε να ψηλαφίσουμε μια ελευθεριακή – εναλλακτική – αυτοδιαχειριστική διέξοδο από την πολυδιάστατη κρίση και να προτάξουμε την κοινωνικοποίηση της γνώσης και μια ελεύθερη παιδεία, η οποία μπορεί να υπάρξει μόνο σε μια ελεύθερη κοινωνία. Μέσα από ένα ριζικό πρόταγμα αντισυστημικής ανατροπής αναδεικνύεται η ικανότητα του ανθρώπου, της όποιας κοινότητας για μια ειλικρινή συνδιαμόρφωση στη βάση της αυτομόρφωσης, αποκομμένης από γνωστικές ιεραρχίες, αξιώματα και δόγματα.
[οι νόμοι καταργούνται στα οδοφράγματα]
Η σημερινή αναβάθμιση των κατασταλτικών μηχανισμών της εξουσίας στην εποχή του μνημονίου, ο νέος αναβαθμισμένος τρομονόμος, η νομική θωράκιση του καθεστώτος με οργουελικά διατάγματα και δικαστικές αποφάσεις, η αναβάθμιση των μηχανισμών παρακολούθησης και πανοπτικού ελέγχου παράλληλα με την άγρια καταστολή όλων των κοινωνικών αγώνων ακόμα και των πλέον «ειρηνικών» δεν πρέπει να αφήνει καμία αμφιβολία για τις προθέσεις της εξουσίας. Το οπλοστάσιο του κράτους αναβαθμίζεται νομικά και επιχειρησιακά σκορπώντας τον τρόμο. Αύρες, πλαστικές σφαίρες, άγρια διάλυση διαδηλώσεων με τόνους χημικών δημιουργούν ένα πλαίσιο άγριας καταστολής και φόβου. Στόχος τους είναι τα πλατιά τμήματα της μαζικής κοινωνικής αντιπολίτευσης που αναδύθηκαν το προηγούμενο διάστημα να απομακρυνθούν ενώ παράλληλα δυναμικά κοινωνικά κομμάτια να απομονωθούν στο εσωτερικό των κοινωνικών κινημάτων.
Απέναντι σε αυτή τη στρατηγική η απάντηση πρέπει να είναι συλλογική και κινηματική. Οφείλουμε να υπερβούμε το πλαστό δίλημμα βία – μη βία που μας επιβάλει η εξουσία, οφείλουμε παράλληλα να κινηθούμε μακριά από αντικοινωνικές, θεαματικές και ατομικές λογικές φετιχοποίησής της. Στο πλαίσιο κατακλυσμιαίων αλλαγών το κίνημα καλείται να αναμετρηθεί με πρωτόγνωρες επιλογές. Η ωρίμανση των συνθηκών οφείλει να κινηθεί παράλληλα με την ουσιαστική ωρίμανση και εμβάθυνση της συζήτησης μέσα στις διαδικασίες του κινήματος για την ανάδειξη και προώθηση όλων των αναβαθμισμένων πρακτικών που δεν θα αυτοεγκλωβίζουν αλλά θα απελευθερώνουν. Στις μάχες του σήμερα και του αύριο η απάντηση της κοινωνίας και των εργαζομένων οφείλει να είναι αποφασιστική.
Για ένα μαζικό κοινωνικό και ταξικό μέτωπο ανατροπής
Η αντίσταση ενάντια στο νέο νόμο – πλαίσιο δεν μπορεί παρά να είναι μαζική και κοινωνική. Μαζική μπορεί να είναι μόνο μέσα από ένα συνολικό κοινωνικό μέτωπο αντίστασης. Ένα κοινωνικό, εργατικό και ταξικό κίνημα ανατροπής που δε θα υποστέλλει ούτε θα διαπραγματεύεται κανένα από τα χαρακτηριστικά του για τις νεφελώδεις επιδιώξεις του «πλήθους».
Η δημιουργία ενός κοινωνικού και ταξικού μετώπου προϋποθέτει έναν κοινό αγώνα στο πλευρό των μαθητών, των εκπαιδευτικών, των εργαζόμενων και των ανέργων, δυναμικά και ενιαία με την παρουσία μας σε κάθε θέατρο κινηματικών διαδικασιών, από τις γενικές συνελεύσεις των φοιτητικών συλλόγων, τις καταλήψεις φοιτητών και μαθητών, τις μαζικές συγκρούσεις στον δρόμο με τις δυνάμεις καταστολής, ως την αλληλεγγύη στις απεργίες και στις κινητοποιήσεις όλων των εργατών (εργαζόμενων, ανέργων και μεταναστών). Η μετατροπή αυτού του εκπαιδευτικού κινήματος σε κοινωνικό, δεν μπορεί να γίνει χωρίς να αντιληφθούν οι συμμετέχοντες το συνολικό κοινωνικό τους ρόλο και χωρίς να σπάσουν τα στερεότυπα των ιδιοτήτων.
Προτάσεις μας για άμεσα ζητήματα πάλης
-
Αναβάθμιση του περιεχομένου αγώνα ενάντια στη συνολική αντεργατική πολιτική κράτους και κεφαλαίου. Σύνδεση του επιχειρούμενου μοντέλου φοιτητή (εντατικοποίηση-πειθάρχηση) και αποφοίτου (ρευστοποιημένα εργασιακά δικαιώματα, δια βίου κατάρτιση) με το επιδιωκόμενο μοντέλο εργαζόμενου (ανασφάλιστος, ελαστικές σχέσεις, εξοντωτικά ωράρια, συνταξιοδοτικός εξευτελισμός). Σύνδεση του ελέγχου-ποινικοποίησης-καταστολής του φοιτητικού κινήματος με την καταπάτηση των λαϊκών ελευθεριών, την ποινικοποίηση μαχητικών μορφών εργατικής διαμαρτυρίας, την κήρυξη απεργιών σαν παράνομες και καταχρηστικές, τον περιορισμό των διαδηλώσεων, την αστυνομική βαρβαρότητα, τις κάμερες και το ηλεκτρονικό φακέλωμα, τους τρομονόμους και τις διώξεις αγωνιστών.
-
Επανανοηματοδότηση και επέκταση του ασύλου με τον καθημερινό και διακριτό λόγο της ανατροπής. Διεύρυνση και κοινωνικοποίηση των χώρων ελευθερίας.
-
Έμπρακτη αντίσταση στην επιχειρηματικοποίηση της έρευνας και της σκέψης και στα αστικά ιδεολογήματα του επιστημονισμού, της αξιολόγησης – ανταποδοτικότητας, της αξιοκρατίας. Ανάδειξη της ταξικότητας του ίδιου του περιεχομένου της γνώσης. Να επιτεθούμε πάνω στην «ορθολογικότητα» και την «ουδετερότητα» του περιεχομένου της επιστημονικής γνώσης.
-
Μπλοκάρισμα των ερευνητικών προγραμμάτων που προκαθορίζονται, διαρθρώνονται και εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ιδιωτικών και κρατικών επιχειρήσεων. Προώθηση της έρευνας προς όφελος των κοινωνικών αναγκών και όχι των οργανωμένων κερδοσκοπικών συμφερόντων.
-
Ανάδειξη του ζητήματος της άμισθης εργασίας των φοιτητών (καθώς ο φοιτητής είναι άμεσα εκμεταλλεύσιμος εργαζόμενος που παράγει καπιταλιστική υπεραξία). Διεκδίκηση όλων των κοινωνικών του δικαιωμάτων που συγκροτούν την ιδιότητά του αυτή.
-
Καμιά συμμετοχή στο διάλογό με την εξουσία.
-
Κοινωνική αυτοθέσμιση των γνωστικών αντικειμένων και συνολικά της δομής, του περιεχομένου, των στόχων και της κατεύθυνσης της παιδείας σε όλες τις βαθμίδες της. Όλα αυτά να καθορίζονται από τους άμεσα εμπλεκόμενους (διδάσκοντες – διδασκόμενους – εργαζόμενους ) και πάντα σε συνάρτηση με τις εκάστοτε ιδιαιτερότητες της τοπικής κοινωνίας.
-
Αγώνας για ένα πραγματικά αυτοοργανωμένο πανεπιστήμιο, με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, που να ζητά την κατάργηση των συμβουλίων διοίκησης και να προωθεί την αυτοδιαχείριση του πανεπιστημίου από φοιτητές – καθηγητές – εργαζόμενους στη βάση των κοινωνικών αναγκών.
-
Ελεύθερη πρόσβαση στο πανεπιστήμιο σε κάθε ηλικία συμπεριλαμβανομένων και των αλλοδαπών.
Πρωτοβουλία Αναρχοσυνδικαλιστών
